Изготовление гродненских пасхальных верб (декорирование вербных веточек) — это отличительная технология изготовления растительно-цветочных композиций к Вербному (Пальмовому) воскресенью, которое отмечается за неделю до Пасхи. Гродненские вербы являются праздничным атрибутом и, одновременно, настоящим произведением народного искусства.
Все гродненские вербы плоские, высотой около 50 см, делаются обязательно из трех веточек белой вербы. Мастера используют для их изготовления самые разнообразные по фактуре и пластическим возможностям материалы, например, колосья овса и ржи, различные травы (тимофеевка, мятлик и другие). Наряду с травами натурального природного окраса, разноцветными бессмертниками, которые изготовители верб специально выращивают, используются растения, окрашенные искусственными анилиновыми красителями (чаще всего в красный, зеленый, лиловый, желтый, оранжевый цвета).
Гродненские пасхальные вербы по своему образному сходству напоминают листья южной пальмы, которыми устилали путь Христа при входе Его в Иерусалим. Прямой ствол, увенчанный пышной верхушкой, символизирует вознесение и возрождение, а цветность – суть райских образов.
Гродненские вербы – яркий пример востребованности обрядовой атрибутики в связи с возрождением традиционных уставов и обрядов, что характерно для современных культурных процессов.
Сегодня основными носителями ремесла выполнения пасхальных верб являются четыре сестры Саросек (фамилия девичья) из Гродно. Традицию они переняли от предков и в свою очередь приобщают к ней своих родных близких, знакомых.
Создание гродненских пасхальных верб является локальной культурной особенностью Гродненщины и признаётся её носителями как элемент народного наследия.
Родам з в. Вялікая Капліца, пасля заканчэння медвучылішча Дамініка Дамінікаўна была накіравана на працу акушэркай у Гродзенскую абласную бальніцу.
Вырасла будучая майстрыха ў шматдзетнай сям’і, у якой звыклай справай былі розныя рамёствы: маці займалася ткацтвам, бацька шыў сваім чатыром дочкам зграбныя скураныя боцікі, займаўся сталярствам і кавальствам. Многаму навучылася і Дамініка. Асабліва падабаліся ёй яркія, дэкаратыўныя кампазіцыі з вярбовых галінак, каласкоў, засушаных кветак – велікодныя вербы («пальмы»), што ствараліся жанчынамі пад Вялікдзень і павінны былі імітаваць пальмавыя галінкі, якімі народ сустракаў Хрыста пры ўездзе ў Ерусалім. У часы ваяўнічага атэізму прыгожы звычай быў практычна забыты, у пачатку 1990-х гадоў адрадзіўся, у чым актыўны ўдзел прыняла Дамініка Дамінікаўна і яе тры сястры, з часам далучыліся іх дзеці і ўнукі. У хуткім часе «гродзенскія пальмы» набылі шырокую папулярнасць далёка за межамі Гродна. Іх асвячаюць на Вялікдзень у храмах, цэлы год захоўваюць у жыллі каля абразоў. Сёння ж такія вербы, асабліва вырабленыя Дамінікай Кавалёнак – яшчэ і адметны сувенір з Прынёманскага краю.
Аснова такога арыгінальнага твора – тры дубчыкі вярбы, увянчаныя мяцёлачкай чароту, кветкай ці траўкай. Затым у ход ідуць розныя засушаныя кветкі, якія майстрыха спецыяльна вырошчвае на дачным участку, сабраныя ў розны час года шышкі хвоі і калючніка, каласкі цімафееўкі і іншыя дары прыроды. Пачынаючы з вяршыні, гэтыя нарыхтоўкі адмыслова і па чарзе ўкладваюцца на аснову і шчыльна прымотваюцца да яе, утвараючы шмат’ярусную дэкаратыўную кампазіцыю – круглую ці плоскую. Калі круглыя велікодныя вербы (пад назвай «віленскія») папулярныя ў нашых суседзяў-літоўцаў, то плоскія (накшталт птушынага пяра) – набытак менавіта Гродзеншчыны.
Як адметныя, традыцыйныя, тыпова мясцовыя святочна-абрадавыя атрыбуты і сапраўдныя творы мастацтва, гродзенскія велікодныя вербы ўключаны ў Дзяржаўны рэестр гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь.
